Tasarım Tescili
Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümünü koruyan bir sınai mülkiyet hakkıdır.
Tasarım tescili ile temelde ürünün görsel özellikleri korunur. Bu nedenle ürünün görsel tasarımına etkisi olmayan teknik özellikler ve üretim usulleri tasarım tescili ile korunmaz. Bu tür unsur ve özellikler şartlar gerçekleşmişse patent tescili ile korunabilir.
Hukukumuzda tasarım tescili 5’er yıllık dönemlerle yenilenerek 25 yıl boyunca korunabilir. Usulüne uygun bir şekilde tescil edilen tasarım, tescil edildiği ülke sınırları içerisinde sadece hak sahibi tarafından kullanılabilir. Tasarım tescili ile korunan bir ürünü hak sahibinin izni olmadan ticari olarak kullanmak tasarım hakkını ihlal eder ve haksız rekabet oluşturur.
Sınai Mülkiyet Kanununda tasarım hakkı son derece etkin yaptırımlarla korunmaktadır. Tasarım hakkı sahibi; tescilinin ihlal edilmesi halinde tasarım ihlalinin durdurulması, ihlal oluşturan ürün ve araçların el konularak imha edilmesi, maddi-manevi tazminat, mahkeme kararının ilanı gibi çok geniş kapsamda talepler ileri sürebilir.
Tasarım ihlali aynı zamanda Türk Ticaret Kanunu kapsamında haksız rekabet oluşturur. Sınai Mülkiyet Kanununda tasarım ihlali için öngörülen sonuçlara benzer yaptırımlar Türk Ticaret Kanununda haksız rekabet için düzenlenmektedir.
Tasarım ihlalinden farklı olarak haksız rekabet bir suç olarak tanımlanmakta ve hapis ya da adli para cezası ile cezalandırılmaktadır.
Ürünün tasarım tescili ile korunabilmesi için başvuru tarihi itibarı ile tüm dünyada yeni ve ayırt edici olması gerekir. Aksi halde ürün tasarım tescili ile korunamayacağı gibi bir şekilde tescil edilse dahi hükümsüzlük davasına konu olabilir.
Daha önce 554 sayılı KHK ile yapılan düzenlemede Türk Patent ve Marka Kurumu’na, yapılan tasarım başvurularını şekli açıdan inceleyerek ilana açmak ve ilgilerin itirazları çerçevesinde tasarım tescilini değerlendirmek görevi verilmiştir. Bugün yürürlükte olan ve Sınai Mülkiyet Kanunu ile yapılan düzenlemede ise Türk Patent ve Marka Kurumu başvuru konusu tasarımın tescil şartlarını taşıyıp taşımadığını resen inceleyebilmektedir.
Tasarım hakkı Sınai Mülkiyet Kanunu ile düzenlenmektedir. Kanun 10 OCAK 2017 tarihinde yürürlüğe girmiş ve daha önce tasarım tescilini düzenleyen 554 sayılı KHK’ya atıf yapacak şekilde bir geçiş süreci öngörmüştür. Buna göre kanundan önce yapılan tasarım başvuruları 554 sayılı KHK’ya göre sonuçlandırılacak, ayrıca kanundan önce başvurusu yapılan tasarım tescillerinin hükümsüzlüğüne ilişkin davalar yine 554 sayılı KHK hükümlerine göre incelenecektir.